Nikifor

Diep in het zuiden van Polen, bijna tegen de grens met Slovakije, ligt tussen beboste bergen het kuuroord Krynica, met zijn sanatoria, drinkzalen, chique pensions en oude houten villa’s. In dit stadje werd in 1895 het onecht kind geboren van een dienstmeid die tot de Lemko-minderheid behoorde. Het kind werd waarschijnlijk Epifaniusz Drowniak genoemd, maar zijn jeugd is gehuld in mysteries. Feit is dat hij al snel wees werd en op straat begon te leven.

Omdat hij ongeletterd was en een ernstig spraakgebrek had, kon Drowniak zich moeilijk uitdrukken. Om in zijn levensonderhoud te voorzien, begon hij met kleurpotloden en met waterverf te tekenen en te schilderen op alle papier dat hij maar kon vinden. Als straatschilder wandelde hij elke dag in het kuuroord rond met een houten kist waarin hij zijn atelier meedroeg.

Drowniak stelde zijn schilderijtjes te koop aan als souvenirs uit Krynica. Hij signeerde zijn schilderijtjes zelfbewust met zijn zelfgekozen naam ‘Nikifor Schilder – Nikifor Artiest’, maar slechts weinig mensen kochten een werkje. Sommigen beschouwden hem als een bezienswaardigheid of simpelweg als een bedelaar en zijn kleine kleurrijke schilderijen als waardeloos gekrabbel.

Toen de streek rond Krynica in de jaren 1930 ook een skigebied werd, kwamen er ook Poolse kunstenaars naartoe. Zij ontdekten het werk van Nikifor en namen zijn kunst voor het eerst au sérieux. Ze raakten betoverd door zijn meesterlijke kleurkeuze en begonnen zijn schilderijen te verzamelen. In Parijs toonden ze zijn werk op een groepstentoonstelling in 1932. In 1938 verscheen het eerste artikel over Nikifor in het kunsttijdschrift Arkady.

Nikifor (Polen 1895 – 1968), die tot ’s werelds top vijf van de naïeve schilderkunst behoort, leefde aan de zelfkant van de maatschappij. Hij bracht een groot deel van zijn leven door in zijn geboortestad Krynica, een Pools kuuroord, waar hij zijn werkjes aan de toeristen probeerde te verkopen.

Hij was ongeletterd en had een ernstig spraakgebrek waardoor zijn kunst zowat zijn enige uitdrukkingsmiddel werd.

Vandaag is Nikifor nagenoeg alleen bekend in Oost-Europa, maar vóór de Tweede Wereldoorlog werd zijn werk getoond in verschillende Europese hoofdsteden.

Solotentoonstelling: Nikifor in de Zachęta galerie in Warschau, 1967. Nikifor. Kunst op straat geboren, in KFZ Koningin Fabiolazaal, Antwerpen, 2007. In 1995 werd in Krynica het Nikifor Museum geopend.

Monograph: KFZ-catalogus

Outsider Art Sourcebook, (Raw Vision) 2016, p.167 / 2009, p.124.

Nikifor
1895 Krynica, Poland - 1968 Krynica, Poland